نرمی غضروف کشکک زانو (کندرومالاسی): علائم و درمان
مفصل‌های بدن توسط نوعی بافت موسوم به غضروف مفصلی محافظت می‌شوند؛ این بافت محکم و لاستیک مانند دو سر انتهایی استخوان‌های درون مفصل را پوشش می‌دهد. این غضروف هنگام حرکت کردن مفصل، مانع از سایش استخوان‌ها بر روی یکدیگر میشود و امکان لغزش یکنواخت آنها بر روی یکدیگر را فراهم می‌آورد.
غضروف داخل مفصل گاهی اوقات نرم و متلاشی میشود و در نتیجه عارضه کندرومالاسی (نرمی غضروف زانو) رخ می‌دهد. چون در پی‌آمد بروز این عارضه، غضروف دیگر نمی‌تواند زمان حرکت مفصل از انتهای استخوان محافظت کند، استخوان‌ها روی یکدیگر ساییده می‌شوند و به درد دامن می‌زنند.
تمامی مفصل‌ها دچار نرمی غضروف کشکک زانو می‌شوند، اما داخل مفصل زانو رایج‌ترین محل بروز این عارضه است. در ابتدا بخش کوچکی از غضروف پشت کشکک زانو (پاتلا) نرم و دردناک میشود اما در نهایت بخش اعظم غضروف نرم میشود و این غضروف نرم شده ترک برمی‌دارد یا تکه‌های فیبری کوچکی از آن جدا میشود. غضروف آسیب دیده در موارد وخیم کاملاً متلاشی میشود و سطح استخوانی کشکک زانو نمایان می‌گردد که چون دیگر محافظی بر روی آن وجود ندارد، هر حرکت آن با سایش دردناک روی دیگر استخوان‌های زانو همراه خواهد بود. به علاوه تکه‌های کوچک غضروف درون فضای مفصل شناور میشود و سلول‌های پوشش دهنده داخلی مفصل را بیش از پیش تحریک میکند، این سلول‌ها نیز به نوبه خود با تولید مایع درون مفصلی واکنش نشان می‌دهند که تورم مفصل را در پی دارد.
فهرست
علائم و نشانه ها
شایع ترین علائم نرمی کشکک زانو (کندرومالاسی) از قرار زیر است:
درد جلوی زانو: این درد در عوض اینکه ناگهانی و شدید باشد، خفیف و مستمر است
احساس درد در حین رفت و آمد در پله ها: این درد در حین پایین رفتن از پله ها نسبت به بالارفتن از پله ها شدید تر است
احساس درد پس از استراحت طولانی: وقتی برای اولین بار از رختخواب بلند می شود یا وقتی برای مدتی طولانی نشسته باشید
احساس سایش: در حین حرکت دادن پا
ورم خفیف: معمولا دور کشکک
التهاب: با فشار وارد شدن بر کاسه زانو
علت و دلایل
انواع گوناگون اختلال‌ها و صدمه‌های مفصلی باعث نرمی غضروف زانو می‌شوند. نرمی غضروف کشکک زانو معمولاً از صدمه دیدن زانو، استفاده بیش از حد از زانو و از بین رفتن هم‌ترازی عضله‌ها و استخوان‌های اطراف مفصل زانو ناشی میشود. از رایج ترین علت نرمی کشکک زانو عبارت‌اند از:
- ضربه دیدن یا تروما، به ویژه شکستگی یا دررفتگی کشکک زانو
- نامتعادل بودن عضله‌های اطراف زانو (ضعیف‌تر بودن بعضی عضله‌ها نسبت به بقیه)
- استفاده بیش از اندازه (خم کردن یا چرخاندن مکرر) مفصل زانو به ویژه هنگام ورزش کردن
- هم‌تراز نبودن عضله‌ها و استخوان‌های نزدیک مفصل زانو
- صدمه دیدن مینیسک (غضروف C شکل داخل مفصل زانو)
- استئوآرتریت یا آرتریت روماتوئید
- عفونت مفصل زانو
- خونریزی‌های مکرر داخل مفصل زانو
- تزریق چند باره‌ی داروهای استروئیدی داخل زانو
درمان نرمی غضروف زانو در میان افراد بالغ جوان بیش از دیگر گروه‌های سنی رواج دارد و دوندگان، اسکی‌بازان، بازیکنان فوتبال، دوچرخه سواران و ورزشکاران دیگری مستعد ابتلا به این عارضه هستند که فشار زیادی به زانوی خود وارد می‌کنند. ضمناً کارگرانی، مانند قالی‌بافان، کاشی‌کاران و سازندگان کف ساختمان، که شغل‌شان زانو زدن طولانی مدت را ایجاب میکند به احتمال زیاد به نرمی غضروف زانو مبتلا خواهند شد.
تشخیص
پزشک در طول معاینه فیزیکی، قسمت‌های مختلف زانو را فشار می‌دهد و پا را در جهت‌های متفاوت حرکت می‌دهد. انجام این حرکت‌ها ماهرانه به پزشک کمک میکند تا عوارض دیگری را از میدان حدس خارج کند که دارای نشانه‌ها و علائم مشابه هستند.
پزشک جهت تشخیص علت درد زانو و کندرومالاسی از آزمایش‌های تصویربرداری زیر استفاده می کند:
- رادیوگرافی اشعه ایکس.
- مقطع‌نگاری رایانه‌ای (سی تی اسکن).
- تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)
راه ها و روش های درمان
درمان بدون جراحی
برای درمان نرمی کشکک زانو معمولا روش های درمانی غیر جراحی تجویز می شوند و موثر هستند . اولین قدم در درمان کنترل درد و التهاب است و هدف نهایی از برنامه درمانی و توانبخشی بهبود عملکرد عضلات مرتبط با کشکک زانو وافزایش انعطاف پذیری آن ها و همچنین از بین برن درد است .
پزشک معالج ممکن است جهت درمان نرمی کشکک زانو در ابتدا استراحت کردن و مصرف داروهای ضد التهاب مانند آسپرین یا ایبوبروفن را تجویز کند( خصوصا در مواردی که علت بیماری استفاده بیش از حد از زانو باشد ) . اصلاح عادات حرکتی فرد و انجام حرکات کششی و تقویت کننده عضلات از کلیدی ترین موارد در برنامه درمانی هستند . در مراحل اولیه این بیماری ، فیزیوتراپی میتواند در کاهش درد و التهاب در بیماران بسیار موثر باشد. فیزیوتراپ ممکن است از شیوه ماساژ با سرما درمانی یا استفاده از اولتراسوند برای کاهش درد و تورم زانو اقدام کند.
استفاده از زانو بند طبی مخصوص و تکنیک های تیپینگ (taping) می تواند از زانو حمایت کند و کمک کند که بیمار در هنگام ورزش کردن یا انجام فعالیت های روزانه درد کمتری را احساس کند. اکثر زانو بند های طبی ساخته شده برای بیماری های مرتبط با کشکک زانو ، از مواد نرم مانند الیاف پارچه ای یا الیاف نئوپرین ( لاستیک مصنوعی) تهیه می شوند . در قسمت جلوی این زانو بند دو پد در طورف کشکک زانو برای نگه داشتند کشکک زانو در راستای مناسب با استخوان ران پا قرار داده شده اند . استفاده از تکنیک taping ( زدن چسب های مخصوص) نیز می توان کشکک زانو را در محل صحیح خود ثابت کرد. فیزیوتراپیست می تواند با استفاده از شیوه های صحیح taping ( چسب زدن زانو ) کشکک زانو را در محل صحیح نگه دارد.
زمانی که درد و التهاب کشکک زانو رفته رفته در حال بهبود است ، فیزیوتراپ برای بالا بردن کشش ، قدرت و تعادل عضلانی به بیمار کمک می کند. انجام تمرینات تقویت عضلات چهار سر ران ، ضعف بیمار در انجام حرکات قدرتی خم کردن زانو و تحمل وزن بر روی زانوی اسیب دیده را بهبود می بخشد .
توان بخشی برای نرمی کشکک زانو همچنین شامل برنامه ی تمرینی برای انجام حرکات کششی، حرکاتی برای افزایش شتاب حرکت عضلات،؛ حرکات بهبود تعادل بدن و تقویت عضلات در خانه می شود . این تمرینات به این منظور طراحی شده اند که شما بتوانید به سطح فعالیتی که قبل از آسیب داشته اید بازگردید و همچنین ورزشکاران بتوانند به فعالیت و تمرینات ورزشی خود ادامه دهند
برای درمان نرمی غضروف کشکک زانو روش های دیگری ازجمله لیزردرمانی، شاک ویو تراپی و ... نیز وجود دارد.
درمان با عمل جراحی
در صورتی که تکنیک های درمانی غیر جراحی برای بهبود علت نرمی کشکک زانو موثر نباشند ، روش جراحی در نظر گرفته می شود. روش های جراحی که برای درمان مشکلات کشکک زانو انجام میشود بسیار مختلف است. در مواردی که مشکلات کشکک زانو بسیار وخیم باشد یک یا ترکیبی از روش های زیر برای جراحی انتخاب می شود :
آرتروسکوپی
روش آرتروسکوپی در بعضی موارد برای درمان علائم نرمی غضروف کشکک زانو می تواند مفید باشد . با استفاده از آرتروسکوپ می توان مستقیما به بافت غضروفی زیر کشکک زانو و شیار موجود در انتهای استخوان ران ( که کشکک زانو درآن قرار دارد ) نگاه کرد و به دقت و با اطمینان میزان آسیب و فرسایش بافت غضروفی را تعیین نمود. چراح همچنین نحوه حرکت استخوان کشکک زانو در شیار استخوان ران را بررسی می کند تا تعیین کند که استخوان کشکک در محل خود به درستی و به طور طبیعی حرکت می کند یا نه . در صورتی که سطح غضروف استخوان کشکک زانو آسیبی دیده باشد که زائده یا سطح ناهمواری در فضای بین مفصلی ایجاد کرده باشد ، جراح توسط وسایل خاصی این قسمت ها را بر میدارد تا سطح غضروف دوباره صاف و صیقلی شود و درد بیمار کاهش یابد .
جراحی غضروف کشکک زانو
در موارد آرتروز و فرسایش شدید غضروف کشکک زانو ، جراحان عملی را برای بازسازی بافت آسیب دیده غضروف انجام می دهند . در این رو از روش جراحی ویژه ای برای ترمیم بافت غضروفی استاده می شود. همراه با این روش جراحی ممکن است روش های جراحی دیگری نیز به کار گرفته شود تا استخوان کشکک در محل صحیح خود جایگذاری شود و در نتیجه فشار کمتری به غضروف ( که در حال بازسازی است) وارد شود .
آزاد سازی جانبی رباط
در صورتی که مشکلات کشکک زانو در نتیجه عدم قرار گیری کشکک در محل صحیح خود ایجاد شده باشد ، عملی با عنوان آزاد سازی جانبی رباط انجام می شود. این عمل به این منظور انجام می شود که استخوان کشکک زانو که از محل خود جا به جا شده است به محل جاگذاری صحیح خود بازگردد . با انجام این عمل فشار به بافت غضروفی کشکک زانو نیز کاهش پیدا می کند . در این عمل در قسمت منقبض شده از رباط هایی که در بخش جانبی کشکک زانو قرار دارند برش کوچکی ایجاد می شود و به این ترتب کشکک زانو( که قبلا به سمت کنار جا به جا شده بود) به سمکت مرکز ( در محل صحیح خود) حرکت میکند.
جراحی بستن رباط
در موارد دررفتگی های مکرر کشکک زانو، جراح ممکن است این عمل را برای بهبود عملکرد ماهیچه های چهار سر رانی انجام دهد . در این حالت علاوه براین که آزاد سازی رباط خارجی انجام می شود ، در طرف دیگر زانو رباط ها داخلی ، به وسیله جراحی تنگ و سفت تر می شوند ، ممکن است این عمل بر روی رباط های میانی نیز انجام شود .
