علت درد جلوی زانو و زیر کشکک و درمان آن
درد جلوی زانو شکایت بسیاری از افراد در سنین متفاوت است که البته بیشتر در میان بانوان شایع است. بااین حال مدت‌ها است که درد جلوی زانو دیگر به تنهایی یک تشخیص به شمار نمی‌رود. اکثر موارد این عارضه به مفصل کشککی ـ رانی (پاتلوفمورال) و حمایت رباط‌ها و عضله‌ها از آن مربوط می‌شود.
از آنجایی که تعیین منشأ دقیق درد دشوار است و چند عامل غالباً در بروز درد جلو زانو دخالت دارد، تشخیص دقیق و مدیریت صحیح در جلوگیری از انجام درمان‌های بالقوه مضر یا ناکارآمد بسیار مهم است.
درد التهابی یا عضلانی معمولاً موقتی و گذرا است، حال آن که درد ناشی از آسیب ساختاری (مانند آرتروز) می‌تواند با نادیده گرفتن علائم درد، ورم، گرفتگی و سفتی زانو تشدید شود. به خاطر داشته باشید که:
• تشخیص زودهنگام صحیح در پیشگیری از آسیب‌های جبران‌ناپذیر ناشی از فعالیت یا ورزش نامناسب نقش ضروری دارد.
• راه‌حل‌های غیرجراحی صرفاً در صورتی مؤثراند که آسیب فزاینده مفصل بسیار شدید نباشد.
• اگر درد آن‌قدر شدید باشد که باعث لنگ زدن بیمار یا تغییر در رفتار شغلی یا فعالیت‌های وی شود، تشخیص خود بیمار به ندرت موفقیت‌آمیز خواهد بود.
علائم و نشانه ها
درد جلوی زانو دردی سنگین است که غالباً در موقعیت‌های زیر احساس می‌شود:
• پشت کاسه زانو (درد کشکک زانو )
• درد زیر زانو یا زیر کاسه زانو
• در دو طرف کاسه زانو
احساس ساییدگی در زمان خم کردن زانو (نزدیک کردن مچ به پشت ران) یکی از علائم رایج محسوب می‌شود.
علائم در شرایط زیر تشدید می‌شود:
• خم کردن کامل زانو
• پایین رفتن از پلکان
•دویدن روی سرازیری
• ایستادن پس از نشستن طولانی مدت
علت ها و دلایل
از علت درد جلوی زانو میتوان گفت که کشکک زانو (پاتلا) روی قسمت پیشین مفصل زانو قرار دارد. سطح زیرین کشکک هنگام خم یا صاف کردن زانو روی استخوان‌های تشکیل دهنده آن می‌لغزد.
سندرم درد کشککی ـ رانی (PFPS) یکی از علل رایج عوارض زانو درد نوجوانان و جوانان، به ویژه افرادی با فعالیت جسمی بالا و دارای برنامه ورزشی منظم، به شمار می‌رود.
اگرچه PFPS غالباً در نوجوانان و جوانان بروز می‌یابد، دیگر گروه‌های سنی نیز از ابتلا به این سندرم در امان نیستند. بیش از نیمی از موارد دو طرفه است، اگرچه شدت آسیب زانوی یک سمت بیش از سمت دیگر است.
هر چند در مورد دلایل بالقوه این سندرم اتفاق نظر وجود ندارد، اما به احتمال زیاد استفاده مفرط، تحمیل وزن بیش از اندازه و استفاده نادرست از مفصل کشککی ـ رانی در ابتلا به این عارضه نقش دارد. دلایل اصلی و زیربنایی ابتلا به PFPS عبارت‌اند از:
• استفاده مفرط از زانو ـ برای مثال در فعالیت‌های ورزشی
• مشکلات جزیی در هم‌محور بودن زانو
• مشکلات پا و کف پا ـ مانند صافی کف پا
• آسیب‌های جزیی مکرر زانو
• هایپرموبیلیتی یا شل بودن مفصل تأثیرگذار بر زانو
• کاهش قدرت عضله‌های پا
دیگر علل رایج بروز درد جلوی زانو در نوجوانان عبارت‌اند از:
• بیماری ازگود ـ اشلاتر
• نرم شدن غضروف مفصلی کشکک (کندرومالاسی)
• کشکک دو قسمتی
• هم‌تراز و هم‌محور نبودن کشکک
• شل بودن مفصل
• تندینوپاتی کشکک (زانوی جهندگان یا التهاب تاندون کشکک)
• التهاب بورس (بورسیت)
• آرتروز کشککی ـ رانی (پاتلوفمورال) منفرد
تشخیص
پزشک بیمار را معاینه می‌کند زانوی اکثر بیماران ملتهب، دردناک و اندکی متورم است و کاسه زانو کاملاً در امتداد استخوان ران (فمور) قرار ندارد.بیمار در زمان خم کردن زانو زیر کاسه زانو احساس ساییدگی می‌کند. فشار دادن کاسه زانو در زمان صاف بودن آن و دراز کردن پا باعث بروز درد می‌شود.
در تصاویر رادیولوژی (اشعه ایکس) مورد خاصی به چشم نمی‌خورد، هر چند در تصویر اشعه ایکس خاصی از کاسه زانو نشانه‌هایی از آرتروز یا کج شن زانو دیده خواهد شد.
راه ها و روش های درمان
روش درمان آب آوردن زانو (افیوژن) به شدت التهاب بستگی دارد. اگر عارضه پی‌آمد عفونت باشد، مصرف آنتی‌بیوتیک می‌تواند برای بهبود بیمار کافی باشد، گاهی اوقات نیز پزشک برای کاهش تورم و تسریع بهبود زانو داروی ضدالتهاب تجویز می‌کند.
اما در موارد وخیم‌تر آب آوردن زانو انجام عمل جراحی ضرورت می‌یابد. مفصل آسیب دیده در شرایط بسیار حاد طی جراحی تعویض زانو به طور کامل عوض می‌شود. گاهی اوقات تخلیه مایع تنها اقدامی است که باید انجام پذیرد. وارد شدن داخل زانو و ترمیم ناحیه‌های آسیب دیده و دست نزدن به بقیه قسمت‌های زانو نیز یک روش جراحی دیگر است. در ادامه به بعضی از روش‌های درمان درد کشکک زانو اشاره می‌کنیم:
فیزیوتراپی که شامل موارد زیر می‌شود:
- نرمش‌های تقویتی و بازآموزی فعالیت عضلانی به ترتیب مناسب.
- حرکت‌های کششی برای عضله‌های سفت
- کنترل ورم و تسکین درد
- باندپیچی کردن وبستن در صورت لزوم
- روش‌های متحرک‌سازی مفصل به منظور بازگرداندن دامنه حرکتی مفصل به حالت طبیعی
کفی‌ها و ارتزها: چنانچه حالت پا عامل مؤثر در بروز درد و ورم زانو باشد، استفاده از این کفی‌ها مفید خواهد بود.
دارو: مسکن‌ها و داروهای ضدالتهاب برای کاهش درد و التهاب
جراحی: جراحی در بررسی و مدیریت مشکلات مرتبط نقش مهمی ایفا می‌کند و بیشتر نیز از آن برای رفع همین مشکلات، و نه فقط تسکین درد جلوی زانو ، بهره برده می‌شود. جراحی‌های رایج عبارت‌اند از:
- آرتروسکوپی: این عمل به عنوان روشی برای اصلاح ناهنجاری احتمالی درون زانو و از میدان حدس خارج کردن علل دیگر انجام می‌شود.
- آزادسازی جانبی رتیناکولار از بافت‌های نرم: به منظور کاهش نیروهای وارد بر قسمت خارجی زانو و فراهم ساختن امکان بهتر در شیار قرار گرفتن کاسه زانو
- عمل المسی ـ تریلیات: جابهجایی به سمت جلو یا مرکز برجستگی کوچک روی استخوان درشت نی، دقیقاً واقع در زیر زانو، به منظور کاهش فشار روی مفصل کشککی ـ رانی
- جراحی تنظیم و هم‌محور کردن مجدد مفصل کشککی ـ رانی
